Rét đậm, rét hại và sương muối khiến cây trồng “đóng băng” sinh trưởng: rễ yếu, lá cháy mép, mầm non chậm bật. Sau đợt lạnh, điều quan trọng không phải bón thật nhiều mà là hồi sức đúng cách để cây tự khởi động lại. Bài viết này mobiAgri hướng dẫn 3 bước phục hồi cốt lõi – nước ấm, vi sinh, vi lượng – đủ đơn giản để nông hộ nào cũng triển khai được, linh hoạt cho nhiều vùng sinh thái.
Nội dung bài viết
Nhận biết cây bị sốc rét & mức độ thiệt hại
Dấu hiệu điển hình: lá tái xanh nhạt, rũ vào buổi sáng, cháy mép/lốm đốm bạc, thân non “rụt” lại, rễ tơ chuyển nâu hoặc thâm.
Phân loại nhanh:
Nhẹ: lá héo nhẹ, cháy mép <10%; rễ vẫn trắng.
Trung bình: cháy mép 10–30%, lá dày “chai”; rễ tơ thưa.
Nặng: cháy lá >30%, thối cổ rễ điểm, cây chậm hồi xanh.
Nguyên tắc vàng 3–5 ngày đầu: tạm dừng đạm, không xới sát rễ, không tưới nước lạnh buổi sáng sớm/ban đêm.
3 nguyên tắc phục hồi cây sau rét đậm/rét hại
Nước ấm: giải “sốc lạnh” ở vùng rễ, khơi thông trao đổi nước–dinh dưỡng.
Vi sinh kích rễ: tái lập hệ rễ khỏe, đối kháng nấm đất sau giai đoạn lạnh ẩm.
Vi lượng (Ca–Mg–Bo + bổ sung tùy cây): cứng lá, liền mô, ổn định màng tế bào để cây bật lại quang hợp.
Bước 1: Tưới nước ấm đúng cách
Nhiệt độ nước: khoảng 25–30°C (ấm hơn nhiệt đất 3–5°C). Không dùng nước nóng.
Thời điểm tưới: khung giờ 10–14h, khi không khí ấm lên; tránh tối/đêm.
Lượng tưới gợi ý (tùy ẩm đất, tránh úng):
Rau ăn lá: 0,5–1,0 lít/m² mỗi lần, tưới sát gốc, tia nhỏ.
Rau ăn quả, cây bụi nhỏ: 1–2 lít/gốc.
Cây có múi non: 5–10 lít/gốc, tưới quanh vành tán.
Kỹ thuật: tưới “ít nhưng đúng lúc”; ưu tiên ấm đất thay vì đẫm nước. Nếu đất còn ướt sau mưa rét, chỉ làm ẩm nhẹ vùng rễ.
Tránh sai lầm: tưới quá tay gây úng lạnh; tưới trực tiếp lên lá còn lạnh; dùng nước quá nóng khiến rễ “bỏng”.
Xem thêm: Top 10 loại rau nên trồng vào mùa đông
Bước 2: Vi sinh kích rễ, phục hồi hệ rễ
Chọn chế phẩm:
Trichoderma: đối kháng nấm đất (Pythium, Fusarium…), giúp vệ sinh vùng rễ.
Bacillus/PGPR: tiết enzyme kích thích rễ tơ, tăng khả năng hấp thu.
Cách dùng: pha theo khuyến cáo trên nhãn; tưới quanh tán/rãnh, tránh nắng gắt; có thể phủ lớp hữu cơ hoai mỏng 1–2 cm (rơm mục, phân chuồng hoai, trấu ủ) để giữ ẩm vi sinh.
Nhịp lặp linh hoạt: 5–7 ngày nhắc lại 1 lần trong 2–3 lần đầu sau rét, sau đó giãn dần.
Lưu ý tương tác: tránh phối chung ngay với thuốc sát khuẩn gốc đồng/lưu huỳnh đậm đặc; nếu cần dùng thuốc, tách lịch 3–5 ngày.
Bước 3: Phun/bổ sung vi lượng Ca–Mg–Bo
Mục tiêu sinh lý:
Canxi (Ca): ổn định thành tế bào, giảm nứt–rách mô sau lạnh.
Bo (B): hỗ trợ liền sẹo mô, phân hóa mầm hoa/quả (với cây ăn quả).
Magiê (Mg): thành phần diệp lục, khôi phục quang hợp sau rét.
Có thể thêm Zn/Si (tùy cây) để tăng “độ cứng” lá, hạn stress.
Cách dùng: phun lá liều thấp vào trưa ấm; lá khô sương; phun hạt mịn. Với đất kiềm/nguội, ưu tiên dạng chelate hoặc “dễ hấp thu”.
Theo dõi phản ứng: 2–3 ngày sau phun, quan sát lá non, màu xanh hồi; nếu tốt, lặp lại chu kỳ dài hơn (7–10 ngày).
Biện pháp hỗ trợ sau rét
Thoát nước: làm rõ rãnh 25–30 cm, nhất là đất thịt nặng; xử lý điểm trũng đọng.
Tủ gốc giữ ấm/ẩm: rơm, trấu, lá khô dày 5–7 cm để giảm dao động nhiệt đất.
Che nắng tạm: nếu sau rét trời chuyển nắng gắt, che 1–2 ngày để tránh “cháy phục hồi”.
Hỗ trợ sau rét theo nhóm cây trồng phổ biến
Rau ăn lá (cải, xà lách, mùi…): tỉa bỏ lá cháy nặng để tránh tiêu hao; tưới nước ấm ít–đều; phun vi lượng loãng; tránh đạm sớm.
Cây có múi (cam, bưởi): tủ gốc dày, giữ ẩm ấm; vi sinh quanh tán; theo dõi nứt vỏ–xì mủ; Ca–Bo liều nhẹ, phun lúc trưa ấm.
Lúa – mạ: đêm lạnh giữ mực nước 2–3 cm; không bón đạm khi nhiệt độ <15°C; tăng K–P để cứng cây; nắng lên rút bớt nước cho thoáng.
Chè: cắt tỉa tối thiểu ngay sau rét; bổ sung K–Si giúp dày lá; tránh hái mạnh cho tới khi tán hồi xanh rõ.
Xem thêm: Khắc phục cây cảnh bị vàng lá mùa đông
Những điều cần tránh trong 7 ngày đầu sau đợt rét đậm/rét hại
Không bón đạm nhanh, hạn chế kích thích sinh trưởng làm lá “mềm nước” dễ bệnh.
Không xới sát rễ, tránh làm rách mô rễ còn yếu.
Không tưới nước lạnh sáng sớm/ban đêm; không che kín bí khí cả ngày nắng (dễ bùng bệnh ẩm).
Không phun thuốc nặng khi lá còn lạnh–ướt; nếu bắt buộc, chờ lá khô và trời ấm hơn.
Điều chỉnh dinh dưỡng sau khi cây hồi xanh
Khi thấy rễ tơ mới và lá non hồi màu, bắt đầu bổ sung N liều thấp, chia nhỏ nhiều lần thay vì một lần đậm.
Duy trì K–P cân đối để cứng cây; vi sinh định kỳ (giãn tần suất) nhằm ổn định hệ rễ và hệ vi sinh đất.
Tiếp tục quan sát: nếu gặp đợt lạnh mới, quay lại bước 1 (nước ấm) và giảm đạm ngay.
Phục hồi sau rét không cần phức tạp, chỉ cần đúng “đòn bẩy”: nước ấm – vi sinh – vi lượng. Khi nền đất thoát nước tốt, gốc được tủ giữ ấm và dinh dưỡng được điều tiết hợp lý, cây sẽ tự bật lại khỏe bền cho cả vụ. Bạn có thể tải ứng dụng MobiAgri trên CH Play hoặc App Store để nhanh chóng cập nhật khuyến cáo thời tiết theo từng địa phương.
